Nhà nước và các tổ chức xã hội cần những cách can thiệp thông minh để khuyến khích kết nối các doanh nghiệp nhỏ và sinh viên địa phương trong hành trình chuyển đổi số.
Ngày hội chuyển đổi số tổ chức tại Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại Lào Cai do dự án IDAP tổ chức. IDAP là dự án nhằm mục tiêu tăng cường hệ sinh thái chyển đổi số bao trùm cho doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Lào Cai và Sơn La.
Ở kỳ trước, chúng tôi đã kể chuyện về các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực nông nghiệp và du lịch ở Lào Cai và Sơn La gặp khó khăn trong việc tìm kiếm nhân lực cho những bước chuyển đổi số đầu tiên – những người có thể quay video sản phẩm, viết nội dung giới thiệu sản phẩm,…để phục vụ cho các kênh quảng bá trực tuyến.
Đúng là những nhân lực đã hoàn thiện những kĩ năng nói trên không có sẵn tại các địa phương, đặc biệt là những nơi có điều kiện và nguồn lực kinh tế hạn chế. Tuy vậy, các doanh nghiệp vừa và nhỏ không đòi hỏi các kĩ năng chuyển đổi số này ở mức “cao siêu” mà chỉ cần ở mức độ cơ bản và họ vẫn có thể tận dụng các sinh viên tốt nghiệp tại địa phương. Là những người trẻ và nhạy bén với cái mới, các sinh viên có thể nhanh chóng học hỏi, thấu hiểu khách hàng, đồng hành với doanh nghiệp trong những bước đầu tiên kinh doanh trên các nền tảng số.
Điều đáng tiếc là mối liên kết giữa các cơ sở giáo dục và thị trường lao động địa phương vẫn còn lỏng lẻo.
Một nền tảng để sinh viên và doanh nghiệp tìm đến nhau
Chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện công nghệ mà còn là câu chuyện về con người, nơi những nỗ lực bền bỉ và sự tận tâm có thể tạo ra những thay đổi sâu sắc. Tại Lào Cai và Sơn La, hai tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn, sự thiếu hụt nhân lực số không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn gắn liền với những giấc mơ dang dở của các sinh viên vùng cao.
Tại Sơn La, thầy Nguyễn Tiến Dũng, giảng viên Đại học Tây Bắc vẫn thường trăn trở khi chứng kiến các bạn trẻ vùng cao phải tạm dừng việc học vì áp lực tài chính: “Có thu nhập thêm, có chi phí hỗ trợ các em sẽ không cần bỏ học đi làm nữa.”
Cách đó hơn 200 km, tại Lào Cai, thầy Phạm Xuân Công tại Phân hiệu Đại học Thái Nguyên cũng mang trong mình những trăn trở tương tự. Thầy nhận ra rằng, sinh viên của mình – những người trẻ đầy nhiệt huyết – thường bị giới hạn bởi những khó khăn thực tế. Họ không thiếu ý chí hay khả năng, nhưng lại thiếu cơ hội phù hợp để phát triển kỹ năng và hỗ trợ bản thân trong quá trình học tập.
Hai người thầy đã cùng lên ý tưởng xây dựng sàn tuyển dụng nhân lực trực tuyến kết nối sinh viên với doanh nghiệp địa phương. Đây không chỉ là nơi để sinh viên tìm việc làm phù hợp với lịch học mà còn là giải pháp giúp các doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX), và hộ kinh doanh nhỏ tại Lào Cai và Sơn La tiếp cận nguồn nhân lực trẻ có tiềm năng.
Để xây dựng những sàn tuyển dụng này, hai người thầy đã không ngần ngại bắt đầu từ những bước đi nhỏ nhất. Tại những vùng mà khái niệm tuyển dụng trực tuyến còn rất mới mẻ, các thầy đã tự mình phỏng vấn từng doanh nghiệp để thu thập thông tin tuyển dụng. Nhờ vậy, những doanh nghiệp nhỏ, HTX, và hộ kinh doanh thường chưa quen với việc đăng tin tìm kiếm nhân sự dần hiểu được giá trị của việc tham gia vào nền tảng số này.
Sàn tuyển dụng này đang mở ra một hướng đi mới: công nghệ và giáo dục có thể hợp tác để mang lại cơ hội công bằng cho tất cả mọi người, kể cả những bạn trẻ ở vùng cao. Những bước đi nhỏ nhưng vững chắc này không chỉ giữ lại những giấc mơ dang dở của các bạn sinh viên mà còn đặt nền móng cho một hệ sinh thái chuyển đổi số bao trùm, nơi mà mọi thành phần, từ sinh viên, chủ doanh nghiệp, hợp tác xã đến cộng đồng địa phương, đều có thể cùng nhau phát triển.
Những thách thức phía trước
Tuy nhiên, sản phẩm của hai người thầy Nguyễn Tiến Dũng và Phạm Xuân Công vẫn còn một chặng đường dài mới hoàn thiện. Hơn nữa, sàn tuyển dụng này hiện nay hoàn toàn không có bất cứ hỗ trợ nào ngoài từ nguồn lực cá nhân của hai người sáng lập. Kể cả khi nó ra mắt thành công, việc duy trì bền vững một hệ thống như vậy cũng là một thách thức lớn khi nguồn lực của “khách hàng” – đối tượng mà nó phục vụ, đều hạn chế.
Dưới đây là một số thách thức mà để giải quyết, có thể sẽ cần những chính sách can thiệp thông minh từ phía chính quyền và các tổ chức xã hội:
Sự thiếu ổn định giữa cung và cầu
Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại địa phương vẫn thường xuyên thay đổi nhu cầu nhân sự theo mùa vụ, trong khi sinh viên hoặc người lao động trẻ lại tìm kiếm công việc ổn định, lâu dài hơn. Điều này dẫn đến tình trạng không đồng bộ trong kỳ vọng, khiến cho các nỗ lực kết nối khó đạt hiệu quả tối ưu.
Khả năng duy trì sự tham gia của các bên liên quan
Một trong những thách thức lớn nhất là làm thế nào để duy trì sự tham gia tích cực của các bên liên quan, đặc biệt là sinh viên và doanh nghiệp địa phương. Trong khi sinh viên cần được hỗ trợ liên tục để phát triển kỹ năng, doanh nghiệp nhiều khi lại chưa nhận thấy giá trị rõ ràng từ việc tham gia nền tảng số. Nếu thiếu các cơ chế hỗ trợ hoặc động lực dài hạn, nguy cơ mất đi sự gắn bó của các bên là rất lớn.
Thay đổi nhận thức và thói quen sử dụng công nghệ
Cả phía doanh nghiệp và sinh viên đều cần thời gian mới có thể tin tưởng và ứng dụng công nghệ. Nhiều doanh nghiệp nhỏ tại Lào Cai và Sơn La vẫn e dè với các công cụ số hóa, trong đó, việc tìm nhân sự trên các sàn tuyển dụng là một điều xa lạ. Sinh viên có thể tiếp nhận công nghệ mới nhanh hơn, nhưng vẫn cần thời gian vì hạ tầng công nghệ tại địa phương còn nhiều hạn chế.
Nguồn lực hạn chế trong việc mở rộng và duy trì sáng kiến
Các sáng kiến hiện tại đang phụ thuộc vào sự hỗ trợ từ dự án hoặc các cá nhân tâm huyết. Tuy nhiên, để duy trì lâu dài, cần có nguồn lực tài chính ổn định, đội ngũ quản lý chuyên nghiệp, và các chính sách hỗ trợ từ chính quyền địa phương. Việc thiếu ngân sách và nhân lực chuyên trách có thể khiến các sáng kiến này gặp khó khăn trong việc mở rộng quy mô hoặc duy trì hoạt động.
Thiếu chính sách hỗ trợ đồng bộ
Hiện tại, các sáng kiến đang hoạt động dựa trên sự hỗ trợ mang tính riêng lẻ từ các cá nhân hoặc tổ chức. Tuy nhiên, để đảm bảo tính bền vững, cần có sự hỗ trợ đồng bộ từ chính quyền, bao gồm các chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia chuyển đổi số, đầu tư hạ tầng công nghệ, và hỗ trợ tài chính cho các bên liên quan.
