Doanh nghiệp nhỏ ở miền núi và cơ hội gọi vốn đầu tư: Chuyện không tưởng hay thực tế?
Bằng cách mua và/hoặc xây dựng dữ liệu số hóa ( được pháp luật cho phép), doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể nghiên cứu để mở ra mô hình kinh doanh mới và thu hút đầu tư từ các quỹ dành riêng cho văn hóa.
Chị Trần Thị Hiền ở Sapa có ý tưởng kết hợp truyền thống và hiện đại: đưa thổ cẩm vào các sản phẩm trang trí nội thất.
Một doanh nghiệp nhỏ tại một tỉnh miền núi nghèo, mới hoạt động ba năm, vẫn đang lỗ và chỉ tạo ra được vài chục việc làm cho người dân địa phương, liệu có thể gọi vốn đầu tư tác động? Câu hỏi này đã được đặt ra trong buổi hội thảo “Đầu tư Tác động cho doanh nghiệp vừa, nhỏ, siêu nhỏ trong lĩnh vực nông nghiệp và du lịch”. Câu trả lời của chuyên gia quốc tế Keith Ippel – CEO và đồng sáng lập Spring Impact Capital, một tổ chức đầu tư và ươm tạo các startup tạo tác động, khiến nhiều người bất ngờ: Hoàn toàn có thể.
Tuy nhiên, ông Keith nhấn mạnh rằng, để thuyết phục nhà đầu tư, doanh nghiệp phải chứng minh rằng dù chưa có lãi, mức lỗ đang giảm dần và có lộ trình rõ ràng để chuyển đổi tích cực trong tương lai. Một phần quan trọng của chiến lược này là thói quen xây dựng dữ liệu minh bạch và số hóa hoạt động kinh doanh – những yếu tố nền tảng để xây dựng niềm tin với nhà đầu tư.
Dữ liệu - Cầu nối đến nhà đầu tư
Trong thế giới kinh doanh hiện đại, dữ liệu chính là ngôn ngữ chung giữa doanh nghiệp và nhà đầu tư. Keith chia sẻ rằng, để thu hút vốn đầu tư tác động, doanh nghiệp cần trình bày rõ ràng các số liệu về doanh thu, chi phí, lợi nhuận, và các tác động xã hội hoặc môi trường mà mình tạo ra. Ngay cả khi chưa có lãi, việc minh bạch hóa dữ liệu về các chỉ số này có thể thuyết phục nhà đầu tư về tiềm năng dài hạn.
Ví dụ, một hợp tác xã nuôi trồng thủy sản chia sẻ rằng họ gặp khó khăn vì không đáp ứng được yêu cầu thế chấp tài sản khi vay vốn. Keith đã gợi ý họ tìm đến các quỹ quốc tế hoặc sử dụng các nền tảng huy động vốn cộng đồng. Trong trường hợp này, việc trình bày dữ liệu chi tiết về chu kỳ sản xuất, thị trường tiềm năng và tác động xã hội sẽ giúp giảm áp lực phải đưa ra những con số ấn tượng về mặt doanh thu, lợi nhuận.
Chuyển đổi số: Công cụ tăng cường niềm tin
Chuyển đổi số đóng vai trò đòn bẩy để doanh nghiệp không chỉ thu thập mà còn phân tích và trình bày dữ liệu một cách hiệu quả. Keith nhấn mạnh rằng, việc số hóa dữ liệu kinh doanh là bước đầu tiên để tạo dựng niềm tin. Trên thực tế, trong quá trình triển khai dự án IDAP – Dự án tăng cường hệ sinh thái chuyển đổi số bao trùm cho doanh nghiệp vừa và nhỏ tại hai tỉnh Sơn La và Lào Cai, chúng tôi nhận thấy rằng, các công cụ như CRM (Phần mềm quản lý quan hệ khách hàng) giúp doanh nghiệp hiểu sâu hơn về khách hàng, các phần mềm hỗ trợ quản lý tài chính và chuỗi cung ứng đơn giản có thể bắt đầu bằng những công cụ như Excel hay Google Drive. Quan trọng chính là tư duy của chủ doanh nghiệp về nhu cầu thu thập dữ liệu và phân tích những dữ liệu này. Những giải pháp này không chỉ tăng tính minh bạch mà còn giúp doanh nghiệp đưa ra dự báo chính xác, điều mà nhà đầu tư luôn đánh giá cao.
Một chuyên gia văn hóa tham dự hội thảo đã hỏi về việc số hóa di sản văn hóa để phục vụ khách hàng quốc tế. Keith gợi ý rằng, bằng cách mua hoặc xây dựng dữ liệu số hóa, doanh nghiệp có thể mở ra mô hình kinh doanh mới và thu hút đầu tư từ các quỹ dành riêng cho văn hóa.
Kể chuyện và xây dựng niềm tin: Chìa khóa thu hút nhà đầu tư
“Kể chuyện” và “xây dựng niềm tin” là hai cụm từ Keith liên tục nhấn mạnh trong buổi hội thảo. Ông cho rằng, nhà đầu tư không chỉ nhìn vào con số mà còn muốn nghe câu chuyện phía sau doanh nghiệp – những giá trị bạn đại diện, những khó khăn bạn đã vượt qua và tầm nhìn bạn muốn hướng tới.
Khi được hỏi làm sao để nổi bật trước nhà đầu tư, Keith khuyên doanh nghiệp nên luyện tập kỹ năng thuyết trình và kể câu chuyện hấp dẫn về sự phát triển của mình. Một ví dụ từ doanh nghiệp Chiwis tại Canada đã minh chứng cho điều này: họ đã thuyết phục nhà đầu tư thông qua câu chuyện về cách họ biến trái cây thừa thành sản phẩm snack tự nhiên. Đối với các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ tại Việt Nam, câu chuyện có thể là nỗ lực phục hồi làng nghề truyền thống, bảo vệ môi trường hay cải thiện sinh kế cho cộng đồng địa phương.
Cân bằng giữa tác động xã hội và kinh doanh bền vững
Một câu hỏi quan trọng khác được đặt ra tại hội thảo là làm thế nào để cân bằng giữa tính bền vững và tác động xã hội. Keith nhấn mạnh rằng, tính bền vững của doanh nghiệp phải là yếu tố tiên quyết. Tác động xã hội chỉ có thể phát triển khi doanh nghiệp đạt được sự ổn định và có khả năng sinh lời trong dài hạn. Ông cũng khuyến khích doanh nghiệp thử nghiệm các mô hình huy động vốn sáng tạo như gọi vốn cộng đồng hoặc tiếp cận các quỹ như Visa Vietnam để đa dạng hóa nguồn tài chính.
Phát triển hệ sinh thái đầu tư tác động - Nhà đầu tư thiên thần tại địa phương
Một vấn đề được nhiều người quan tâm là làm sao thúc đẩy cộng đồng nhà đầu tư thiên thần ở địa phương. Keith cho rằng, điều cốt lõi là phải xây dựng niềm tin lẫn nhau giữa những doanh nhân có kinh nghiệm và các doanh nghiệp trẻ. Hãy truyền cảm hứng bằng chính câu chuyện của bạn, tìm thế mạnh của từng cá nhân để bổ trợ cho nhau, và đặt ra một kế hoạch hợp tác cụ thể. Ông cũng nhấn mạnh rằng, vai trò của một người dẫn dắt – người có tư duy kinh doanh và khả năng kết nối – là rất quan trọng để cả cộng đồng cùng phát triển.
----
Đầu tư tác động không chỉ là cơ hội, mà còn là lời giải cho bài toán phát triển bền vững của các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ tại Việt Nam. Với chiến lược rõ ràng, dữ liệu minh bạch và câu chuyện truyền cảm hứng, những doanh nghiệp nhỏ ở cả những nơi khó khăn nhất cũng hoàn toàn có thể thu hút nguồn vốn cần thiết để thay đổi tương lai. Như Keith chia sẻ: Nhà đầu tư cũng là con người – hãy tạo dựng niềm tin và để câu chuyện của bạn chạm đến họ./.
Đầu tư tạo tác động và đầu tư lồng ghép lăng kính giới đều là những khái niệm mới đối với thị trường Việt Nam. Hai lĩnh vực trên có nhiều tiềm năng phát triển tuy nhiên lại chưa thực sự được khai thác hiệu quả tại Việt Nam.