Đại học và doanh nghiệp cùng kiến tạo hệ sinh thái chuyển đổi số: Bài học từ Lào Cai và Sơn La
Sau một năm triển khai dự án IDAP tại Phân viện Đại học Thái Nguyên tại Lào Cai, những thay đổi bước đầu đã cho thấy một mô hình thí điểm giàu tiềm năng: sinh viên được đưa trực tiếp vào doanh nghiệp, hỗ trợ từ những việc rất nhỏ như nhận thức tầm quan trọng của thiết bị số, hướng dẫn sử dụng phần mềm, thu thập dữ liệu cơ bản. Qua quá trình này, cả doanh nghiệp và sinh viên đều trưởng thành: doanh nghiệp dần vượt qua tâm lý e ngại công nghệ, còn sinh viên có cơ hội rèn luyện kỹ năng thực tế trong môi trường kinh doanh địa phương.
Điểm nổi bật của mô hình là sự thay đổi ngay trong chính nhà trường. Phân viện đã tham khảo ý kiến từ IDAP để xây dựng chương trình đào tạo Cử nhân Kinh tế số, bắt đầu tuyển sinh từ năm 2025. Đồng thời, nội dung chuyển đổi số sẽ được đưa vào tất cả các môn học, từ quản trị, tài chính đến marketing, tạo ra một cách tiếp cận toàn diện thay vì chỉ gói gọn trong vài học phần riêng lẻ. Điều này cho thấy nhà trường không chỉ phản ứng với xu hướng mà đã thực sự nội hóa chuyển đổi số như một năng lực nền tảng cho mọi ngành nghề.
Bài học rút ra sau một năm triển khai có thể tóm lại ở ba điểm chính. Thứ nhất, bắt đầu từ những bước nhỏ là cách tiếp cận phù hợp với doanh nghiệp vừa và nhỏ ở vùng cao. Khi sinh viên giúp một hộ kinh doanh quen với việc sử dụng phần mềm quản lý bán hàng hay biết cách lưu trữ dữ liệu khách hàng, đó chính là viên gạch đầu tiên cho hành trình số hóa dài hơi. Thứ hai, gắn đào tạo với thực tiễn mang lại tác động kép: sinh viên học từ thực tế còn doanh nghiệp được hưởng lợi từ sức trẻ và kỹ năng số. Thứ ba, thay đổi đến từ sự đồng hành hệ thống: có IDAP điều phối, có nhà trường đổi mới chương trình, có sinh viên tham gia và có doanh nghiệp hưởng ứng.
Từ Lào Cai nhìn sang Sơn La, một sáng kiến tương tự đang hình thành: Sàn Nhân lực số Sơn La do thầy Nguyễn Tiến Dũng (Đại học Tây Bắc) khởi xướng. Điểm độc đáo ở đây là nhà trường không chỉ đào tạo rồi “đẩy” sinh viên ra thị trường, mà còn trực tiếp làm cầu nối giữa sinh viên và doanh nghiệp. Doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh hay hợp tác xã có thể tìm được nhân lực số linh hoạt, giỏi công nghệ cho những công việc cụ thể như quản trị fanpage, thiết kế hình ảnh, truyền thông trực tuyến hay quản lý Google Maps. Sinh viên vừa kiếm thêm thu nhập, vừa tích lũy kinh nghiệm thực tế, lại được giảng viên đồng hành để đảm bảo chất lượng.
Cả hai mô hình đều cho thấy tiềm năng của đại học Việt Nam trong việc hỗ trợ doanh nghiệp địa phương chuyển đổi số. Vấn đề không nằm ở những giải pháp công nghệ lớn, mà ở cách trường đại học tạo ra cơ chế đưa sinh viên – nhân lực số trẻ – đến gần hơn với doanh nghiệp. Khi điều này được hệ thống hóa thành chương trình đào tạo, trung tâm hỗ trợ hay sàn kết nối nhân lực, lợi ích mang lại không chỉ cho sinh viên và doanh nghiệp mà còn góp phần định hình một hệ sinh thái số ngay tại địa phương.
Đối với các trường đại học khác đang tìm hướng đi, bài học từ Lào Cai và Sơn La gợi mở một con đường rõ ràng: hãy coi chuyển đổi số không chỉ là môn học, mà là một tiến trình sống động kết nối giảng đường với cộng đồng. Mỗi doanh nghiệp địa phương là một “phòng thí nghiệm thực tiễn”, mỗi sinh viên là một “tác nhân chuyển đổi số nhỏ” và mỗi nhà trường là trung tâm điều phối tri thức. Nếu làm được điều này, đại học không chỉ cung cấp bằng cấp mà còn kiến tạo được giá trị thực sự cho nền kinh tế số Việt Nam.
© Bản quyền thuộc về KisStartup. Nội dung được phát triển trong khuôn khổ dự án IDAP- Tăng cường hệ sinh thái chuyển đổi số bao trùm. Mọi hình thức sao chép, trích dẫn hoặc sử dụng lại cần ghi rõ nguồn KisStartup/IDAP