Trong thế kỷ XXI, việc “đóng kín để bảo vệ lợi thế” đã không còn là chiến lược an toàn. Khi vòng đời công nghệ rút ngắn chỉ còn tính bằng quý, còn chu kỳ sản phẩm ngắn hơn cả quy trình phê duyệt nội bộ, các tập đoàn lớn buộc phải học cách mở – mở để học nhanh hơn, thử nhanh hơn và cùng người khác tạo ra giá trị mới.
Đổi mới sáng tạo mở (open innovation) đang trở thành chiến lược sống còn, chứ không chỉ là lựa chọn phụ trợ cho các chương trình R&D truyền thống (Mind the Bridge, 2025; Innosabi, 2025; Start2Group, 2025).
“Mở” vì không ai có thể tự mình làm tất cả
Nếu như trong thập niên 1990, lợi thế cạnh tranh của các tập đoàn nằm ở quy mô phòng R&D và ngân sách hàng tỷ USD, thì ngày nay, nguồn tri thức hữu ích nằm bên ngoài doanh nghiệp nhiều hơn bên trong. Theo Open Innovation Outlook 2025 (Mind the Bridge, 2025), hơn 68% ý tưởng sản phẩm và công nghệ mới mà các tập đoàn thương mại hóa có nguồn gốc từ bên ngoài – startup, viện nghiên cứu hoặc khách hàng.
Điều đó dẫn đến một quy luật mới: chi phí học hỏi nội bộ đã cao hơn chi phí chia sẻ có kiểm soát. Thay vì cố gắng xây dựng mọi thứ từ đầu, các tập đoàn thành công chuyển sang vai trò điều phối mạng lưới giá trị, biến startup thành “phòng R&D mở rộng” và khách hàng thành đồng sáng tạo viên.
Các ví dụ nổi bật gồm Samsung, Bosch hay Elia Group. Samsung liên tục tổ chức các cuộc thi sáng tạo mở để tìm giải pháp IoT và công nghệ y tế, từ đó thương mại hóa thành công các sản phẩm như SmartThings (HeroX, 2024). Bosch xây dựng chương trình Open Bosch, nơi các startup cùng kỹ sư nội bộ phát triển mô-đun AI cho xe tự hành (ITONICS, 2025). Elia Group lại mở dữ liệu lưới điện cho startup năng lượng số khai thác, giúp tối ưu hóa vận hành bằng AI (ITONICS, 2025).
Ở tất cả các trường hợp này, “mở” không còn là CSR công nghệ, mà là một phần cấu trúc chiến lược – nền tảng để duy trì tốc độ đổi mới và khả năng thích ứng.
“Mở” vì đổi mới nội bộ đang chạm trần
Các quy trình R&D nội bộ thường cồng kềnh, bảo thủ và ưu tiên an toàn hơn là tốc độ. Hàng trăm ý tưởng có thể “chết” trong phòng lab vì thiếu thị trường thử nghiệm hoặc không nằm trong danh mục sản phẩm chiến lược. Open innovation tạo ra một cơ chế song song – nơi các ý tưởng được thử nghiệm ngoài biên giới nội bộ, với tốc độ của startup nhưng có dữ liệu, tài chính và thương hiệu của tập đoàn làm bệ phóng.
Theo báo cáo Future-Proofing Corporate Innovation (Start2Group, 2025), 75% tập đoàn hàng đầu thế giới đã chuyển từ mô hình đổi mới độc quyền sang các framework linh hoạt, cho phép thử nghiệm nhiều giải pháp song song và chọn lọc nhanh hơn. Nhờ vậy, họ rút ngắn được tới 40% chu kỳ R&D và giảm đáng kể chi phí cho mỗi sản phẩm thành công (McKinsey, 2025; HYPE Innovation, 2025).
“Mở” để thích ứng với thời đại AI, dữ liệu và nền tảng
Trong nền kinh tế số, giá trị không còn nằm ở dữ liệu thô mà ở khả năng kết nối và học hỏi từ dữ liệu của người khác. Các tập đoàn công nghệ và công nghiệp đang mở API, chia sẻ bộ dữ liệu mô phỏng, hoặc cho phép bên thứ ba phát triển sản phẩm trên nền tảng của mình – từ Google, Microsoft đến Siemens và Bosch (ITONICS, 2025; Yet2, 2025).
Ở Việt Nam, xu hướng này mới ở giai đoạn đầu. Một số tập đoàn đã tổ chức các cuộc thi đổi mới sáng tạo hoặc triển khai sandbox công nghệ. Tuy nhiên, phần lớn các nỗ lực vẫn dừng ở mức thử nghiệm – thiếu cơ chế quản trị IP rõ ràng, quy trình hợp tác phức tạp, và văn hóa doanh nghiệp còn ngại chia sẻ.
Nếu không thay đổi, các tập đoàn Việt Nam có thể lặp lại sai lầm của Kodak – doanh nghiệp từng sở hữu công nghệ máy ảnh số đầu tiên nhưng sụp đổ vì sức ỳ văn hóa và niềm tin rằng “chúng ta đang dẫn đầu” (Innosabi, 2023).
“Mở” để khai thác vòng đời ngắn của bằng sáng chế
Theo WIPO Global Innovation Index 2025, hơn 60% bằng sáng chế trong lĩnh vực công nghệ cao chỉ có vòng đời thương mại dưới ba năm (WIPO, 2025). Nếu doanh nghiệp không nhanh chóng tìm đối tác khai thác, sáng chế sẽ “chết yểu” trước khi hoàn vốn đầu tư.
Nhiều tập đoàn quốc tế đã áp dụng chiến lược Patent-to-Market hoặc Patent Licensing – chia sẻ công nghệ không còn là lõi để startup hoặc SME tạo ra sản phẩm mới. Đây là cách IBM, Hitachi, Panasonic thu về hàng tỷ USD mỗi năm từ danh mục IP tưởng chừng đã “hết hạn sử dụng”.
Với Việt Nam, nơi tỷ lệ thương mại hóa bằng sáng chế vẫn dưới 10% (WIPO, 2024), việc “mở” có thể trở thành đòn bẩy để biến tài sản trí tuệ thành dòng doanh thu thực thay vì chỉ nằm trong hồ sơ đăng ký.
“Mở” để sống sót trong nền kinh tế phi tuyến tính
Sau đại dịch COVID-19, các tập đoàn nhận ra rằng chuỗi giá trị toàn cầu không còn ổn định. Sự đứt gãy chuỗi cung ứng, khan hiếm nguyên liệu và biến động chính trị khiến tốc độ thích ứng trở thành lợi thế cạnh tranh lớn nhất.
Các nghiên cứu của McKinsey (2025) và HYPE Innovation (2025) cho thấy những tập đoàn có chương trình open innovation hoạt động tốt có khả năng phục hồi gấp 2,3 lần trong khủng hoảng so với các doanh nghiệp chỉ dựa vào nội lực. Việc hợp tác với bên ngoài giúp họ tạo “các điểm đàn hồi” trong mạng lưới – khi một mắt xích gặp sự cố, phần còn lại vẫn vận hành.
Việt Nam: Mới ở giai đoạn “đối thoại”, chưa “thiết kế mở”
Nhiều tập đoàn Việt Nam đang dừng ở mức “nói về mở” chứ chưa “thiết kế để mở”. Các hoạt động hackathon, ký MOU với startup hay hợp tác thử nghiệm vẫn rời rạc, thiếu cơ chế ngân sách, KPI, và quản trị dữ liệu phù hợp.
Nguyên nhân sâu xa là thiếu khung quản trị sở hữu trí tuệ và cơ chế bảo vệ tri thức trong hợp tác mở. Các doanh nghiệp lo ngại mất bí quyết, chưa có năng lực định giá tài sản IP, và văn hóa tổ chức vẫn thiên về “an toàn” thay vì “học hỏi”.
“Mở” để tiến hóa, không chỉ để hợp tác
Nếu bài viết này trả lời câu hỏi “Tại sao phải mở?”, thì bài kế tiếp sẽ bàn về “Làm thế nào để mở có kỷ luật?” – cách các tập đoàn xây dựng hệ sinh thái, quản trị IP, đo lường hiệu quả và duy trì tính linh hoạt mà không đánh mất bí mật công nghệ.
Đổi mới sáng tạo mở không chỉ là chia sẻ ý tưởng; đó là tái cấu trúc cách doanh nghiệp học hỏi và tạo ra giá trị. Trong kỷ nguyên biến động, “mở” không còn là hành động, mà là năng lực chiến lược của tập đoàn.
© Bản quyền thuộc về KisStartup. Mọi hình thức sao chép, trích dẫn hoặc sử dụng lại cần ghi rõ nguồn KisStartup
Tài liệu tham khảo
Digital Leadership. (2024). Open innovation examples, definition, and challenges. Retrieved from
https://digitalleadership.com/blog/open-innovation/
HeroX. (2024). 5 examples of companies that got open innovation right. Retrieved from
https://www.herox.com/blog/982-5-examples-of-companies-that-got-open-inn...
HYPE Innovation. (2025). 2025 State of corporate innovation report: Key trends and insights on turning ideas into outcomes. Retrieved from
https://www.hypeinnovation.com/news/2025-state-of-corporate-innovation-r...
Innosabi. (2023). Challenges in open innovation. Retrieved from
https://www.innosabi.com/resources/post/challenges-in-open-innovation
Innosabi. (2025). 7 strategic corporate innovation trends in 2025. Retrieved from
https://www.innosabi.com/resources/post/corporate-innovation-trends
ITONICS Innovation. (2025). Open innovation guide – Examples & tools 2025. Retrieved from
https://www.itonics-innovation.com/guides/open-innovation
McKinsey & Company. (2025). The top trends in tech. Retrieved from
https://www.mckinsey.com/capabilities/mckinsey-digital/our-insights/the-...
Mind the Bridge. (2025). Open innovation outlook 2025: Trends for 2025 in corporate-startup engagement. Retrieved from
https://mindthebridge.com/open-innovation-outlook-2025-trends-for-2025-i...
Start2Group. (2025). Future-proofing corporate innovation: Strategies for 2025 and beyond. Retrieved from
https://www.start2.group/blog/future-proofing-corporate-innovation-strat...
VinUni. (2025). Open innovation conference 2025. Retrieved from
https://vinuni.edu.vn/research/event/open-innovation-conference-2025/
WIPO. (2025). Global innovation index 2025. Geneva: World Intellectual Property Organization. Retrieved from
https://www.wipo.int/web-publications/global-innovation-index-2025/asset...
Yet2. (2025). Three big trends in open innovation systems from the first half of 2025. Retrieved from
https://www.yet2.com/insights/three-big-trends-in-open-innovation-system...
